Orhan Pamuk wijdt in Istanbul,
dat het portret is van een stad maar ook een zelfportret, een hoofdstuk aan
zijn relatie als kind met zijn twee jaar oudere broer, Şevket, die, vreemd
genoeg, in dit hoofdstuk niet bij zijn voornaam wordt genoemd. Uiteraard was
die broer altijd dominant, en beide zonen waren voortdurend in competitie en
concurrentie verwikkeld. Soms speels, soms op het scherp van de snee. Er kwamen
ruzies van, en dan trok Orhan zich terug in zijn tekeningen. Maar ze waren tot
elkaar veroordeeld, die twee, zoals broers die niet al te veel in leeftijd van
elkaar verschillen, dat kunnen zijn. En zeker als er in het gezin geen andere
kinderen zijn. Tot op het punt dat je kunt zeggen dat zo’n broer nog meer dan
de ouders een beslissende invloed uitoefent op wie je wordt.
Er staan in het boek geen expliciete gegevens vermeld bij
deze foto. Uit de context, die in dit geval letterlijk de om de foto heen
gedrapeerde tekst van Pamuks boek is, kunnen we opmaken dat het een kiekje moet
zijn uit een van de familiealbums. Maar dan wel een van een opmerkelijke
kwaliteit, die zeer veelzeggend bijdraagt tot een confirmatie van wat de tekst
aanvoert. We zien de twee broers, ruggelings. Op de voorgrond de jongste, Orhan
dus. Het feit dat hij naar zijn oudere broer kijkt, drukt een relatie van
afhankelijkheid en ondergeschiktheid uit. De oudere broer neemt de houding aan
van een volwassene. Koppig, nonchalant. Beide broers vormen nog een wereld op
zich: ze staan, als een zinsdeel tussen haakjes, ingeklemd tussen beide palen.
Ze kijken uit over wat wellicht de Bosporus is, een belangrijk ‘personage’ in
Orhan Pamuks boek. Links van de linkse paal zien we een vaartuig, mogelijk een voertuig
naar een andere, ruimere, latere wereld. Opmerkelijk is dat het koppel
grote-kleine broer wordt weerspiegeld door het koppel groot-klein vaartuig
(want er hangt aan de grotere boot een sloepje vast).
De foto is in het boek vreemd gekadreerd. Wellicht is een
deel van de boven- of onderkant afgeknipt. Waarschijnlijk de onderkant want
spontaan zal de – wellicht niet professionele – fotograaf geneigd geweest zijn
beide kinderen volledig in zijn kader te vatten.
Foto aangetroffen in Orhan Pamuk, Istanbul, 334
