ALLENDE GOSSENS, Salvador
Op de verdediging van zijn eindwerk Frans over Allende, vertelde X me, verzuimde student Y voortdurend de l mouillé uit te spreken: hij zei a-len-de in plaats van a-ljen-de. De gepalataliseerde l, zoals ook in ‘Llano Estacado’, een stukje woestijn dat in de avonturenboeken die ik las ten tijde van de machtsgreep in Chili op een gegeven ogenblik een belangrijke rol speelde, werd achterwege gelaten. Waardoor het precies was of hij, die student, het de hele tijd over ellende had – zei X nog.
De Chileense president Salvador Allende droeg, overigens, ook zo’n Woody Allen-bril – waardoor hij, samen met Buddy Holly, postuum in dat rijtje met Allen en Costello postvat. Bien étonnés de se trouver ensemble. Ik herinner me, hoewel er toen nog geen sprake was van Woody Allen, dat die bril hem sympathiek maakte in mijn ogen. En ik herinner me ook de staatsgreep. Het was 1973 – heel veel later zou de exacte datum, 11 september, een heel andere betekenis krijgen. Ik was te jong om te begrijpen wat er gebeurde. Wat er precies gebeurde, wat de VS en de CIA daar, in dat lange land, te zoeken hadden. (Dat werd toen trouwens ook nog niet luidop gezegd, toch niet in de kringen die ik frequenteerde: de beslotenheid van een kleinburgerlijk gezin in het nog overwegend katholieke Vlaanderen, dat maar wat blij was dat al die Amerikaanse multinationals voor werk zorgden in de streek.) Ik meen mij nu een beeld te herinneren (waren het bewegende beelden?): een regeringsgebouw, schoten, rook. Alles onmiskenbaar in zwart-wit. Een tank rolt de straat in, maar dat heb ik er misschien bij verzonnen. (Hier schuiven de beelden van allerlei staatsgrepen en revoluties door elkaar; er zitten er opvallend verse bij (in kleur, al wegen het grauw en het grijs nog altijd zwaar door), van Oost-Europese signatuur.) Plots slaat er een vlam door het dak van het paleis (het is dus televisie). Mannen schieten vanuit verdekte positie. Een paar duizend doden later neemt een dictator met een pet met een veel te grote klep en een naam die aan wijn doet denken Allende’s plaats in. Inmiddels is hij, de usurpator, alweer seniel genoeg om niet te moeten worden vervolgd voor zijn wandaden.
