maandag 2 mei 2005

Ik lees Proust niet, ik vertaal hem (25)

Seulement comme tous les êtres qui dans un certain état en désirent un meilleur, mais, ne le connaissant que par le désir, ne comprennent pas que la première condition est de rompre avec le premier – comme les neurasthéniques ou les morphinomanes qui voudraient bien être guéris mais pourtant qu’on ne les privât pas de leurs manies ou de leur morphine, comme les cœurs religieux ou les esprits artistes attachés au monde qui souhaitent la solitude mais veulent se la représenter pourtant comme n’impliquant pas un renoncement absolu à leur vie antérieure – Andrée était prête à aimer toutes les créatures, mais à condition d’avoir réussi d’abord à ne pas se les représenter comme triomphantes, et pour cela de les humilier préalablement
(III:604).

Andrée was echter alleen bereid om alle schepselen te beminnen voor zover ze er eerst in slaagde om zich deze niet als zegevierend voor te stellen – wat betekende dat ze hen vooraf moest vernederen. Daarin verschilde ze niet van alle wezens die in een zekere toestand naar een betere toestand verlangen maar die, omdat ze deze betere toestand enkel door het verlangen kennen, niet begrijpen dat ze eerst en vooral afstand moeten nemen van de aanvankelijke toestand. Zoals zenuwlijders of morfineverslaafden die graag willen genezen, maar dan wel op voorwaarde dat hun manieën of morfine hen niet werden ontzegd. Of devote harten of artistieke geesten die aan de wereld gehecht zijn en toch eenzaamheid wensen, zonder zich deze voor te stellen als zou zij niet inhouden dat er met het daaraan voorafgaande leven resoluut moet worden gebroken.

Alleen, zoals alle mensen die, in een bepaalde toestand, naar een betere verlangen, maar, deze alleen als hun wens kennende, niet begrijpen dat breken met de eerste een eerste voorwaarde is – zoals neurasthenici of morfinisten wel graag zouden genezen, maar toch niet van hun manieën of morfine beroofd willen worden, en zoals aan de wereld gehechte religieuze naturen of kunstenaarszielen naar alleenzijn haken maar zich daarvan toch een voorstelling willen maken die geen volledig prijsgeven van hun eerdere levenswijze inhoudt – was Andrée bereid alle schepselen lief te hebben, zij het onder de voorwaarde er eerst in te zijn geslaagd zich hen niet triomferend voor te stellen, en hen daarom van tevoren te vernederen.
(Cornips VI:200)