De dystopieën van Orwell en Huxley voldoen niet meer. We
hebben ‘behoefte aan een geüpdatete beschrijving van onze toekomst’. Met name
het internet en de sociale media hebben de wereld grondig veranderd. We geven
vrijwillig onze privacy prijs. Waartoe dit kan leiden, leren we uit een
dystopie van deze tijd: De Cirkel waarin Dave Eggers aantoont dat ‘de
droom van totale transparantie (…) in de praktijk een nachtmerrie [is]’. We
hebben wel degelijk behoefte aan privacy. Een laatste zone van verborgenheid en
zelfs geheimen is noodzakelijk om samen met anderen te kunnen leven.
Discretie is als ‘respect voor het psychische privébezit van
de ander’ (Georg Simmel) een vorm van altruïsme, dat uiteindelijk toch ook het
eigenbelang dient: we laten de ander op de voorgrond treden en van zijn geluk
genieten om het samenleven te faciliteren, wat uiteindelijk onszelf ten goede
komt.
Wie discreet is, trekt zich niet volledig terug maar houdt
zich tijdelijk op in een tussenruimte. Het is geen psychologische eigenschap
zoals verlegenheid, maar ‘een vorm van mentale souplesse’. (Venmans verwijst
hier naar de ideeën van Pierre Zaoui en Hannah Arendt.) Discretie komt in vele
aspecten van het leven aan bod: opvoeding, management, zorg, diplomatie,
democratie.
Met zijn boek wil Peter Venmans ook een commentaar leveren op
onze volgens hem indiscrete tijd: ‘wat we kwijtraken door transparantie tot
dwang te maken, is het vermogen om zelf te beslissen over ons verschijnen en
verdwijnen, terwijl dat voor het leiden van een goed leven juist onontbeerlijk
is’. Discretie wordt op die manier een ‘pleidooi voor de schaduw, de
schemerzone, de luwte, het halfduister, de vele tinten grijs, en voor mentale
beweeglijkheid’.
Lees hier aflevering 2 van deze samenvatting.
