donderdag 15 november 2018

het overzicht 064


In de stad komen talloze lotsbestemmingen samen in onafzienbare ketens van causaliteit en toeval. Vertrouwd is de stad waar deze interacties niet opvallen en in dagelijkse routines verzinken. In een vreemde stad zijn ze des te zichtbaarder en trekken zij de aandacht van de toerist.

Ik was samen met S. op citytrip in Madrid. Ik was daar nooit eerder, het was een voor mij onbekende stad. De toerist is een buitenstaander. Op zoek naar aanknopingspunten ziet hij vaak dingen die ingezetenen al lang niet meer zien. Wat voor hen vertrouwd is, vindt hij vreemd.


Ik geraak op deze foto niet uitgekeken. Niet zozeer om wat er op te zien valt, maar om wat hij in me oproept. Ik probeer te reconstrueren wat mijn aandacht trok, en wat hier verder nog uit is voortgevloeid. Want dat is fotografie ook, of misschien zelfs vooral: een middel om herinnering en verbeelding, droom en fantasie aan het werk te zetten.

We slenterden door de Gran Via, een centrale, van west naar oost lopende verkeersas met tal van prestigieuze instellingen. De Fundación Telefónica is er een van. De uitvergrote zwart-witfoto van een verpleegster in een raampartij van het gebouw trok mijn aandacht. Ik zag vrijwel tegelijkertijd ook de jonge vrouw die haar hand uitstak. Twee jonge vrouwen, van elkaar onderscheiden door tal van contrasten: dood (wellicht)/levend; zwart-wit/kleur; verleden/heden; fier staand/nederig zittend; zelfbewuste blik/misère; hulpbiedend/hulpvragend; mij aankijkend/mij niet aankijkend (maar dat laatste zag ik maar op de foto). Vanuit de heup, want met schroom, probeerde ik deze tegenstellingen te vatten. Vandaar het schuine beeld – maar dat geeft niet want precies dat schots en scheve is expressief. Verder is op mijn foto nog te zien: de onverschillig passerende passanten, waarvan er twee, links en rechts, al half het beeld uitstappen; de architectuur; het spel van de schaduwen. Links van de bedelares zie ik de schaduw van de straatverlichting, een soort van lampekap; rechtsonder haar mijn eigen schaduw, heupschietend.

De foto van de verpleegster was de affiche voor een tentoonstelling van de fotograaf Luis Ramón Marín (1884-1944). Ik kende hem toen niet. De affiche zette ons ertoe aan de tentoonstelling te bezoeken. Marín bleek heel wat mooie opnames te hebben gemaakt, onder meer vanuit een opvallende fascinatie voor mobiliteit, technologie en vooruitgang. Een afdruk van een van zijn foto’s, van een man die aan een spankabel van een immense tent naar beneden roetsjt, werd gebruikt als tentoonstellingsfolder. Ik nam hem mee en lijstte hem in – de foto heeft jarenlang in de buurt van mijn werktafel gehangen. Nu ligt hij ergens in een lade. Misschien geef ik hem nog een leven.

Hoe het de bedelares verder is vergaan, weet ik niet. Ik hoop voor haar dat ze ondertussen een betere plek heeft gevonden, met een échte bewaarengel op haar schouder.

Madrid – 071229 

foto: Luis Ramón Marín
foto: Google Street View