De kunst van het kijken (7)

Dit is de zevende aflevering in een reeks die is gebaseerd op het boek Jon Thompson, De kunst van het kijken, Ludion, 2006. De auteur bespreekt een tweehonderdtal ‘moderne’ schilderijen. De opzet van deze stukjes is dat ik eerst beschrijf wat en hoe ik zie, pas nadien de tekst van Thompson lees en zo nodig mijn ‘lezing’ van het schilderij aanvul.

Alfred Sisley, Kastanjedreef bij La Celle-Saint-Cloud (1865)

Soms gaat in een reproductie zo goed als alles verloren. Dat heb je hier. De glans van de verf, het reliëf van de lagen, de toets, de luminositeit… De reproductie wordt een vlak plaatje, een banaal landschapje dat gevaarlijk dicht bij het betere amateurisme aanleunt.

Hoho, weet je wel over wie je het hebt? Sisley! Juist ja, maar ik wou dat ik het schilderij zag, niet het plaatje. Hoe groot is het bijvoorbeeld? Geen idee. Twintig op dertig? Zou goed kunnen. Met zo’n kunstig gewrochte lijst uit edel hout eromheen. Of gaat het toch naar een meter? Dat zou de zaak veranderen.

Iets aan de toets valt mij op. Diagonale richtingen. Van boven links naar onder rechts gericht. Wijst op linkshandigheid. Maar dat doet er weinig toe. Ook Cézanne is in die toets aanwezig. Dat is al relevanter. In de kleuren ook. Maar die zijn in de natuur en aangezien beide schilders daar naar hebben geschilderd, zijn die kleuren zowel in dit werk van Sisley als in de werken van Cézanne die mij voor de geest staan aanwezig.

Thompson:

Wat betreft de afmetingen zit ik er compleet naast. Het doek meet, van zijn langste zijde, 208 cm!

Sisley had Renoir en Monet als medeleerlingen. Hij was aanwezig op het Salon des Refusés (de gebuisden, zeg maar, in de ogen van de toenmalige officiële kritiek) én op de eerste impressionistische tentoonstelling van 1874. Echte erkenning kwam er pas, door toedoen van Monet, na zijn dood in 1899. Dit schilderij, verwant aan De Gorges d’Apremont rond het middaguur van Rousseau (zie aflevering 2), is nog niet echt ‘impressionistisch’, situeert zich veeleer in het realisme à la Barbizon. Van die school onderscheidt het zich doordat het, na buitenstudies, binnen is geschilderd.

Diepte, zo meldt Thompson nog, wordt gesuggereerd door de van voor- naar achtergrond afnemende detaillering en de overdreven lichtcontrasten.