vrijdag 7 september 2018

van Dale 136-140


136
In bed voelen we het ijzeren serpent naderen: eerst de trillingen van de rode tomettevloer, even later schokt de eeuwenoude bastide en klepperen alle luiken.
Jan Vanriet, Radeloos geluk, 281

tomette (de) zeshoekig rood tegeltje, syn. terracottategel

137
Over trapsgewijs gebouwde loopgravensystemen met schouder-, borst- en rugwering, over sappenhoofden, over met aarde bedekte onderkomens, diep in de aarde aflopende tunnels, onderaardse gangen, tot dicht bij de vijandelijke linies gegraven afluister- en mijngangen, het web van prikkeldraadversperringen, maar ook over bedolven en ondergelopen loopgraven en onderkomens verstrekten ze informatie.
Günter Grass, Mijn eeuw, 40

sappe (de; -n) (mil.) loopgraaf waarlangs vroeger een vesting werd genaderd door belegeraars

138
U praat als een heerrijder.
Günter Grass, Mijn eeuw, 41

heerrijder (de (m.)) (paardensport) eigenaar van een renpaard die het zelf berijdt, tgov. jockey

139
Een portie leverworst of vijf sigaren was de inzet, of er nu een Fokker van ons of een Engelse eenpersoons-Spad met een rookpluim in een vrille neerstortte.
Günter Grass, Mijn eeuw, 45

vrille /vrije/ (de (v.); -s) neerwaartse beweging van een vliegtuig waarbij het om zijn lengte-, breedte- en topas wentelt, syn. tolvlucht

140
En daar zaagde Z.M. ook bij slecht weer met mij en soms ook met zijn adjudant, meneer Von Ilsemann, de stammen op vaamlengte, als voorraad voor de open haarden in het hoofdgebouw en de Orangerie, die als gastverblijf diende.
Günter Grass, Mijn eeuw, 62

vaam (de (m.); vamen) vadem (zie ald.)
vadem (de (m.); -en of –s; -tje) 1 (gew.) de zijwaarts gestrekte, omvattende armen, var. vaam 2 afstand tussen de toppen der middelvingers bij zijwaarts gestrekte armen, var. vaam 3 lengtemaat van zes voet, var. vaam: een Amsterdamse vadem is 1,698 m, een Rijnlandse 1,88 m; touw wordt vaak bij de vaam verkocht; er stond drie vaam water in het ruim; zeven vaam in de wind stinken, zie bij stinken; op geen voeten of vamen (na), zie bij voet