In welke volgorde lees je boeken? Bij de – denkbeeldige – ideale lezer wordt die volgorde integraal gedicteerd door noodzaak. Hier heersen de geen tegenspraak duldende imperatieven van urgentie en wetenschappelijkheid. De lectuur van boek B vloeit dwingend voort uit de lectuur van boek A en vormt zelf weer de aanloop tot boek C. Geen ruimte voor vrijblijvend divertissement, voor de luxe van het richtingloze flaneren langs boekenplanken. En ook niet – hetgeen nog een positief gevolg zou kunnen zijn – voor de conformistische of conformerende dictaten van de commercie. Het is in deze hoek dat we de aanhangers aantreffen van het advies geen boeken jonger dan vijftig jaar te lezen.
Ik ben geen ideale lezer. Ik laat het toeval inspraak hebben bij het uitzetten van de volgorde waarin ik mijn boeken lees. Ik lees van de hak op de tak. Ik fladder associatief van het vorige boek naar het volgende. Ik lees omdat er nu eenmaal een programma is voor de leesclubs die ik leid, maar evengoed omdat boeken zich – quasi eigener beweging – bij mij aandienen. En dat bedoel ik letterlijk: de boeken dienen zich aan en gebruiken mij als min of meer passief vehikel om zich een tijd lang te manifesteren – dat wil zeggen: om los te komen van de planken waar ze een groot deel van hun ‘leven’ op staan, geklemd tussen hun twee buurmannen (het zijn meestal mannen).
Ik koester de contingentie van de volgorde waarin de boeken zich bij mij aandienen. Ik bestudeer het onuitgegeven en altijd wisselende kleurenpalet van de boekenstapel waarmee ik bezig ben. Ik stel, met de connaisseursblik van de colorist, vast of hun ruggen bij elkaar passen. En als ik ze uit heb, zet ik ze nog niet meteen terug op hun plaats. Dan moeten ze eerst nog een tijdje op het pronkplankje met pas gelezen boeken bij mij blijven. De plaats die nodig is om rechts het boek dat pas uit is bij te plaatsen, win ik links in het rijtje door het exemplaar dat daar is aangekomen terug naar zijn plek in de bibliotheek te brengen. En zo doen die gekleurde ruggen er een paar maanden over om de 65 centimeter van dat plankje van rechts naar links af te leggen. Daarna keren ze voor zeer lange tijd terug naar hun buren. De losse volgorde van de flanerende lectuur wordt dan weer ingeruild voor de dwingelandij van het stringente alfabet.
