Dag 167 vVH&C

080202 en 080206 – Jules Renard: ‘Hoe meer men leest, des te minder volgt men na.’ (Dagboek 1887-1899, Amsterdam 1988, 93) Een dubbelzinnige uitspraak, zeker in het licht van een vraag die Renard zich eerder stelt: of het wel goed is anderen te lezen als je zelf iets wil schrijven of aan het schrijven bent. Het citaat – ‘Hoe meer men leest, des te minder volgt men na’ – lijkt te suggereren dat het er niet toe doet, iemand met een vaste pen schrijft wat hij in zich heeft, ongeacht welk boek van een ander er toevallig ook nog op zijn nachtkastje ligt. Maar je kunt het ook anders lezen: ‘Al de tijd die je spendeert aan het lezen van een ander, kun je niet in je eigen schrijven investeren.’ Quitte of dat schrijven dan al dan niet onvermijdelijk een navolgen is.