zondag 28 april 2019

migratiefilms van A tot Z


Films over migratie van A tot Z op MOOOV-festival…: voor elk wat wils, van Amin van Philippe Faucon tot Zagros van Sahim Omar Kalifa.

Amin (2018) schetst hoe het is om als Afrikaanse gastarbeider in Europa te vertoeven, ver van outer en heerd, vrouw en kinderen. Faucon zet de solidariteit van de familiebanden in het Afrikaanse dorpsleven af tegen het harde individualisme in de westerse stad, waar alle sociale interacties desintegreren. De Senegalees Amin gaat werken in Europa en keert maar eens per jaar terug naar zijn familie. Met zijn spaarcenten onderhoudt hij zijn vrouw en drie kinderen. Maar de – emotionele – prijs is hoog, natuurlijk. De film illustreert een eenvoudige these (migratie en ontheemding), maar de manier waarop Faucon die these in beeld brengt, wekt, ondanks het bedachtzame ritme en de respectvolle portrettering van de personages, weinig ontroering of medeleven op. Daarvoor is het geheel te simplistisch, te zwart-wit neergezet.

Ook Zagros (2017) toont waartoe het botsen van culturen kan leiden. Een Koerdische herder blijkt getrouwd te zijn met een vrouw die de eer van de familie heeft beschadigd. Geruchten doen de ronde. Voor haar wordt de situatie onhoudbaar. Ze vlucht naar de stad, Istanbul, en vervolgens naar België. De herder mist haar en het kind dat ze met zich heeft meegenomen, en reist haar achterna. Maar hij krijgt zijn jaloezie niet onder controle. Ook zijn vader reist naar Brussel, om hem te wijzen op zijn plicht van eer. In de Belgische context, zoveel heeft de herder zeker al begrepen, is iets dergelijks absoluut uit den boze. Maar de druk uit het vaderland en de familie is groot… De ontknoping wordt goed voorbereid, maar ook hier blijft de karaktertekening veeleer schematisch. Bovendien valt er ook filmtechnisch niet zo heel veel te beleven: alles staat in functie van het verhaal, er is weinig esthetisch surplus. Maar de film maakt je wel iets duidelijk, en je bent er veel meer bij betrokken dan in Amin. Over de grote verschillen tussen culturen, over de vanzelfsprekendheid waarmee wij alles door een westerse bril bekijken, maar ook over de vraag of wij van de nieuwkomers kunnen verlangen dat zij hun normen en waarden, voor zover die onverzoenbaar zijn met de onze, thuis laten. En wat de film ook duidelijk maakt – maar dat geldt ook voor Amin –, is dat achter elke vreemdeling die wij op straat zien een verhaal schuilt dat wij meestal niet kennen en vaak ook niet willen kennen.