090215 en 090227 – Caro Diario van Nani Moretti bestaat uit drie delen. In het eerste rijdt het hoofdpersonage, vertolkt door Nani Moretti, met zijn brommertje door Rome. We kijken met de argeloosheid van iemand die alles voor de eerste keer ziet. Met die blik krijgen ook appartementsgebouwen, die je meestal niet ziet, een aparte schoonheid. Alleen al door de aandacht die eraan wordt besteed.
S. vertelt mij nadien dat deze vesparit een commentaar is op de slotsequentie van Fellini’s Roma. Daarin zien we een heel peloton motorrijders, het doet denken aan een cohorte Romeinse soldaten dat in slagorde door de stad paradeert. Ook daar is, net als bij Moretti, de stad opvallend leeg. Waardoor de aandacht voor de gebouwen en de monumenten danig wordt aangescherpt. Door het hectische verkeer zie je die dingen gewoon niet, je hebt het al druk genoeg met ervoor te zorgen dat je niet overhoop wordt gereden.
We vergezellen de man die op zijn vespa zijn stad herontdekt tot een eind buiten Rome, tot bij het braakliggende terrein aan de zee waar in 1975 Pasolini werd vermoord. Tijdens die rit horen we het Keulse concert van Keith Jarrett als soundtrack. Op de plek staat een monumentje. Het is nu al aan het afbrokkelen. Met dit stukje film heeft Moretti een onvergankelijker monument opgetrokken.
In het tweede deel van Caro Diario trekken twee intellectuele vrienden (een van hen is opnieuw Moretti zelf, de ander is een Joyce-specialist) Odysseus-gewijs van het ene eiland naar het andere op zoek naar een rustige plek om te schrijven. Op Lipari danst Moretti in een café bij een tv-videoclip van Silvana Mangano, een seksicoon van de Italiaanse film uit de jaren veertig. Moretti drijft in dit deel de spot met de Italiaanse filmkritiek en hij insinueert dat de Italiaanse film niets meer voorstelt. Hij veegt het allemaal op een hoopje en wandelt schijnbaar argeloos (en dansend) zélf de cinema binnen...
De twee kunnen niet op Lipari blijven want het is er te druk. Op Salina dan weer zijn de mensen alleen met hun kinderen bezig. Ze zijn er dan ook baas – de kinderen! –, in die mate zelfs dat de ouders hun enige zoon, een puber alreeds, laten beslissen of er nog aan gezinsuitbreiding kan worden gedaan!
Op Stromboli is er nergens plaats om te verblijven. Het tweetal stuit hier op een ondernemende burgemeester die alles van nul opnieuw wil beginnen. Die man vermoeit hen mateloos. De scène boven op de rokende vulkaan is hilarisch. Midden in dit monumentale landschap voeren de twee roepend – ze staan honderd meter van elkaar, elk aan de rand van een krater – een discussie over de recente ontwikkelingen in een Amerikaanse televisiesoap (de Joyce-kenner is inmiddels aan soaps verslingerd geraakt). Uiteindelijk besluiten ze het te vragen aan een groepje Amerikaanse toeristen dat ook bij die krater zit. Die moeten het toch weten want bij hen is de soap al een halfjaar verder! Deze episode eindigt met een veelzeggend beeld: de soapfanaat, tot de vaststelling gekomen dat er op het hele eiland niet één tv voorhanden is, spurt ijlings naar de laatste ferryboot. We zien hoe hij verdwijnt in de gapende muil van de boegpoort, die zich vervolgens achter hem sluit als een hellemond.
In het derde deel denkt Moretti, of dan toch het personage dat hij speelt, voortdurend dat hij ziek is. Hij probeert alle mogelijke middeltjes, ook de lapmiddeltjes, en therapieën. Hij heeft jeuk. Een ondraaglijke jeuk. Je mag niet krabben, zegt een van de dokters. Als het enkel van mij afhangt, zegt Moretti, zal het niet lukken.
Op het eind van deze sketch, veel meer is het niet, zit Moretti aan een tafel, omringd door de hele apotheek geneesmiddelen die hij niet heeft opgebruikt omdat ze hem niet nuttig leken. (Ik moest op dat moment aan mijn ongelezen boeken denken.) Hij neemt een glas water en drinkt het water alsof hij nog nooit geproefd heeft hoe lekker water kan smaken. En terwijl hij drinkt, zoomt de camera in en kijkt Moretti ons recht in de ogen aan. Dan besef je dat hij altijd met neergeslagen ogen heeft rondgelopen, of zonnebrillen heeft gedragen – in elk geval dat het de eerste keer is dat hij vrij en vrank voor zich uit kijkt. Alsof hij wil zeggen: kijkt en gij zult genezen. Kijk naar de gebouwen in uw stad, kijk niet naar soaps maar naar de natuurpracht van de vulkaan en de eilanden, kijk naar een film als deze.
