Het vreemde van de zaak is dat je bij de beoordeling van een nieuw boekenprogramma al op voorhand een soort van mildheid inbouwt: we mogen niet te streng zijn want dat dreigt een intellectualistische, elitaire reflex te verraden en dat is natuurlijk volslagen not done… Of hoe je in het huidige anti-intellectualistische, democratische klimaat als elitaire intellectueel – pleonasme! – al spontaan (geconditioneerd) aan zelfcensuur begint te doen nog voor je een woord hebt gezegd.
Maar goed, ik heb dus met een zo welwillend mogelijke blik naar het nieuwe boekenprogramma Alles uit de kast zitten kijken.
En ik heb me… geamuseerd. (Op de Monty Python-persiflage op het Vertel-De-Recherche-Van-Proust-In-Eén-Minuut-scetch en het gesprekje met Lulu Wang, de Chinese Kristien Hemmerechts, na, welteverstaan.) Het programmaatje was vaardig in elkaar gestanst, de centrale gast (Jan Desmet), wist de juiste toon aan te houden ergens tussen enthousiasme en gereserveerdheid in, we kregen iets als… liefde voor boeken aangereikt.
Opvallend was dat het, de vluchtige vermelding van De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst niet te na gesproken, nergens over recente boeken ging. Het ging om boeken als object, als curiosum, als – o verfrissende verrassing – schier onuitputtelijke bron van anekdotes, herinneringen, emoties, van televisie kortom!
Heel goed, en ik méén het, was dat af en toe de boeken ook werden opengeslagen en er een zin uit werd voorgelezen. Want dát zijn boeken natuurlijk in de eerste plaats: verzamelingen van zinnen, tekst. Dat ontbrak al te vaak in de vluggertjes die schrijvers de voorbije jaren, áls ze al eens op televisie kwamen, mochten maken: hun ego en imago werden vóór hun teksten geplaatst.
Alles uit de kast is een mooi boekenprogramma. En eerlijk is het ook want het weerspiegelt de enige manier waarop vandaag nog op een grootschalige manier over boeken kan worden gesproken: oppervlakkig, snel, uitwendig. Ik kijk uit naar de volgende aflevering. Maar dan wel in de wetenschap dat ik voor de ideeën, de poëzie en de cultuur die in die mooie boeken verpakt zitten, nog altijd het best op een langzame en bedachtzame manier de boeken zelf raadpleeg. Alles uit de kast illustreert op een mooie manier de onmogelijkheid om vandaag een boekenprogramma te maken.
