BEWEEGREDENEN
Vorige week betoogden 27.500 mensen in Brussel om de overheid te herinneren aan de urgentie van de klimaatproblematiek. Ik zeg ‘27.500’ omdat dat getal het juiste midden houdt tussen de tellingen van de organisatie en die van de politie. En ik zeg ‘mensen’ omdat het inderdaad om mensen van allerlei slag en kleur en – vooral – leeftijd ging. Jong en oud was daar vertegenwoordigd. Kinderen en grootouders voor het klimaat, millennials en boomers.
De klimaatbetogingen zijn nog altijd noodzakelijk, maar ze zijn ook een ritueel geworden. Ze worden, als ze niet worden gekaapt door casseurs, gekenmerkt door een grote voorspelbaarheid – hoe ludiek ook de bordjes en uitdossingen zijn waarmee het parcours van het ene Brusselse station naar het andere wordt afgestapt.
Ook even voorspelbaar als een mantra zijn de commentaren die zo’n klimaatbetoging uitlokt. Voor zover er nog veel commentaren op volgen naast het obligate verslagje in het journaal en enkele kleurrijke foto’s in de krant. Of het zouden de verzuurde reacties op de sociale media moeten zijn. Zo vernam ik dat ene Hans De Munter op Facebook schreef: ‘Ik vraag me af hoeveel van de klimaatstappers van vandaag straks een goedkope vlucht nemen voor nog een citytrip naar een trendy bestemming of 2.000 km rijden om enkele dagen in de Alpen op de latten te staan, inclusief après-ski op een verwarmd terras.’
Deze oprisping zou mij niet onder ogen zijn gekomen mocht de kunstcriticus van hier om de hoek, Johan Debruyne om hem niet te noemen, hem niet hebben gedeeld. Maar dat deed hij dus wel en dat bleef – door mij – niet onopgemerkt. De meer dan honderd reacties die Debruyne oogstte met zijn deling vormen allemaal samen een casus van hoe polariserend sociale media kunnen werken. Wie verontwaardigd was, liet dat weten op allerlei manieren, die vaak ook wel wat ongemanierd waren, en daartegenover ontstond een ‘kamp’ van lieden die zich vooral over die verontwaardiging verontwaardigden. Het ging algauw helemaal niet meer over het klimaat of over de door De Munter en Debruyne aangeklaagde hypocrisie van klimaatbetogers. Met andere woorden: de discussie was afgeleid, het eigenlijke onderwerp verdween achter een scherm van ruis en opwaaiend stof.
Opmerkelijk vond ik dat. Zoals ik ook de redenering van de boomers De Munter en Debruyne opmerkelijk vind. (Overigens ben ik zelf een boomer.) Ik ontleed in de volgende twee alinea’s hun redenering.
Statistisch gesproken is het zeer waarschijnlijk dat er onder die 27.500 mensen een aantal zijn die niet volledig leven volgens de principes die zij met hun deelname aan de betoging lijken te willen uitdragen. Het is onmogelijk om te achterhalen hoeveel het er zijn. Maar is het een meerderheid? Vast en zeker niet. Laat ons aannemen dat het om tien procent gaat. Dan lopen daar dus 2.750 mensen rond die inderdaad, zoals de boomers DM en DB aankaarten, ‘straks een goedkope vlucht nemen’ en gaan skiën in de Alpen, ‘inclusief après-ski op een verwarmd terras’. 2.750, dat zijn er 2.750 te veel, maar op basis daarvan een hele beweging verdacht maken, dat lijkt me toch niet netjes.
Overigens, is het nog wel mogelijk om volledig consequent te zijn als het gaat om milieubewust leven? Neen. Niemand kan dat nog. Aan zo goed als alles wat je aanraakt, gebruikt en verbruikt kleven woeker, winstbejag, uitbuiting, bloed, vervuiling, mass extinction en uitputting van de grondstoffen. Het enige wat je nog kunt doen is zo consequent mogelijk zijn. En hopen dat je niet door boomers wordt aangepakt op je onvermijdelijke inconsequenties.
Tot daar de ontleding. Ik ben geneigd de post van De Munter en het delen ervan door Debruyne een kwalijke veralgemening te noemen. Maar wat mij vooral interesseert, zijn de beweegredenen om dit te doen. Waarom schofferen twee jonggepensioneerde mannen 27.500 - 2.750 = 24.750 mensen die in beweging komen om – laat ons dat toch vooral niet vergeten – de overheid te wijzen op een problematiek die welke beweegreden dan ook overstijgt om zich te ergeren aan mogelijke inconsequenties die er altijd zullen zijn bij een dergelijke beweging. Veruit overstijgt. Waarom dragen deze heren bij tot het in diskrediet brengen van een uiteraard onvolmaakte maar daarom niet minder noodzakelijke bijdrage tot bewustwording en in beweging komen?
Waarom polariseren De Munter en Debruyne? Want dat is wat ze doen: kampen creëren en ervoor zorgen dat we geen stap dichter komen bij de oplossing van het probleem dat het uitgangspunt van de discussie was en waar zij – dat is nog het strafste van al – wellicht zelf ook van overtuigd zijn. Enfin, dat veronderstel ik toch. Want, heren, als jullie klimaatsceptici zijn, wat ik uit jullie standpunt zou kunnen afleiden mocht ik van kwade wil zijn, dan stopt natuurlijk hier elke discussie.
Beste Johan en Hans, net zo min als dat één woekeraar met een haakneus kan doen besluiten tot het vergassen van een heel volk; net zo min als één tasjesdief met een getaande huid kan doen besluiten tot het veroordelen van een heel ras; net zo min als één grabbelaar met losse handjes kan leiden tot het ver-#metoo-ïseren van alles wat een piemel heeft; net zo min als één zwaluw de lente maakt… Net zo min kun je op basis van het veronderstelde inconsequente gedrag van een beperkt deel van een hele stoet klimaatbetogers de geloofwaardigheid en urgentie van de hele klimaatbeweging helpen ondermijnen.
