Wat zeggen we eigenlijk als we zeggen dat Silvio Berlusconi, Nicholas Sarkozi en Jean-Marie Dedecker populisten zijn? Ik waag een definitie:
populisme is een politieke strategie die, in een democratisch bestel, is gebaseerd op het onderscheid tussen domme en verstandige kiezers
of:
populisme is de postmoderne politieke stijl die cynisch de op vertrouwen in democratie, waarheid en de fundamentele goedheid van de mens gegrondveste macht (kwalitatief gegeven) inruilt voor een op kortetermijnrendement mikkend uitbuiten van het feit c.q. veronderstelling dat er meer domme dan verstandige mensen zijn (kwantitatief gegeven)
Het populisme, vandaag ten overvloede geïllustreerd in Italië, vertaalt zich in bestudeerde oneliners, onbeschaamd loze beloften, door mediatraining en spindoctors gestuurde publieke optredens (parelwitte lach en gitzwarte haren, kijken in de camera in plaats van in de ogen van de gesprekspartner, ingestudeerde en moeilijk met één korte tussenkomst te weerleggen argumentaties, als grap vermomde intimidatie…). Politici die hun macht op populistische wijze proberen te verwerven of bestendigen, doen dat niet alleen vanuit een berekende strategie of een bewust misprijzen voor het volk dat ze – kop per kop – nodig hebben, maar ook vanuit een fanatieke anti-intellectualistische reflex (zelfs in de minderheid vormen verstandigen een gevaar want zij kunnen eventueel de domme meerderheid, die zich koestert in haar onveiligheidsgevoel, overtuigen van het nefaste, fundamenteel anti-democratische en cynische van het populisme). Politici die het, tegen de mediastorm in, nog aandurven om niet populistisch te zijn (en die dus op een steeds naïevere, idealistischere en koppigere manier democraat proberen te zijn, en aanhanger van de gedachte dat er zoiets als een nastrevenswaardig algemeen belang bestaat dat de – fundamenteel goede – burger en niet enkel de eigen carrière moet dienen), moeten rekenen op het steeds verder terugschrijdende aandeel van kiezers dat openlijk durft te aanvaarden dat niet alle voorgestelde maatregelen per se aangenaam zijn.
