210516
Marjan Slob schreef over eenzaamheid het boek
De lege hemel, en wordt daarover
geïnterviewd in
De
Standaard (achter de betaalmuur). Eenzaamheid is helemaal niet zo negatief
als wordt aangenomen in onze samenleving, die
verbinding als zaligmakend vooropstelt. ‘Eenzaamheid is lijden aan
een gebrek aan verbinding.’ Slob negeert die pijn niet, maar zij stelt dat eenzaamheid
onontkoombaar is, ‘eenzaamheid hoort bij de menselijke conditie’. Meer nog: wij
hebben eenzaamheid nodig om te kunnen liefhebben. ‘Wie een gemis voelt, staat
open voor verbinding.’ Het is volgens haar te gemakkelijk om de
verantwoordelijkheid voor de eenzaamheidsepidemie op de samenleving te schuiven.
Je kunt dat doen, maar wat schiet je daarmee op? Er is evengoed een omgekeerde
causaliteit: net zoals de neoliberale prestatiemaatschappij mensen eenzaam
maakt, maken eenzame mensen, doordat ze gespannen zijn, de maatschappij harder.
Ze geven gemakkelijker toe aan xenofobie, complottheorieën en populisme. De
eenzame moet het zelf oplossen. Hij heeft ‘de verantwoordelijkheid om aan zijn
gevoelens te werken’. Maar dat ligt niet voor de hand want wie lang alleen is,
treedt andere mensen niet meer onbevangen en overdreven kritisch tegemoet. De
vicieuze cirkel dreigt. De oplossing ligt niet in zelfverwerkelijking. Slob is
ervan overtuigd dat er niet zoiets als een ‘zelf’, een wezenskern, een ‘identiteit’
bestaat. Behalve dan in de relatie met de buitenwereld, in de rollen die we
opnemen. ‘Buiten de rollen die je speelt, besta je niet als persoon.’ In de rol
kun je uitdrukken wat je wilt zijn en tegelijkertijd ook verbergen wat je niet
wenst te tonen. Dit soort contact is evengoed mogelijk via de sociale media en
is daar zeker niet minder waardevol dan in ‘het zogenaamde echte leven’.
