Dit is de zesde en laatste aflevering van een essay dat in Poëziekrant
verscheen, het vervolg van deel 5.
Besluit
Dit
Dagboek van een dichter is een taaie brok. Zeker als je het in een
trek leest – zelfs al strekt die zich over meerdere weken uit –, kun je niet
anders dan bezwaard en gekwetst het strijdtoneel verlaten. In tegenstelling tot
vele andere dagboeken waarbij je je, doordat ze vooral uit een feitenrelaas
bestaan, kunt laten meeslepen door een globale narratieve structuur, bestaat
het dagboek van Leonard Nolens in hoofdzaak uit beschouwende notities – en
bovendien is het leven van deze kluizenaarachtige dichter relatief
geschiedenisloos. Nolens, die trouwens regelmatig – de allereerste keer al
meteen in de allereerste notitie, op 27 december 1979: ‘de last van een lichaam
dat niet vederlicht kan worden als een muzikale beweging’ – en beslist niet
toevallig iets over zijn lichaamsgewicht zegt (zij het godzijdank nooit meer
dan zeer summier), is topzwaar, ja, zwaar op de hand. Een zwaarte die zich vertaalt
in dit volumineuze en eigenlijk enkel op een studeertafel te lezen boek. Nolens
is zich bewust van deze zwaarte en hij schrikt daar niet voor terug. De ernst
van zijn missie vereist zwaarwichtigheid; we moeten daar begrip voor hebben.
Wie niet beseft wat de inzet van dit dagboek is – de identiteit als persoon, de
identiteit als dichter –, zal afknappen op de problematische, proevende,
proberende formuleringen; op het voortdurend struikelen over dezelfde
struikelblokken; op het ter plaatse trappelen; op de bijwijlen (vooral in de
alcoholische periodes) bijna gênante getuigenissen van het eigen onvermogen.
Maar wie hier doorleest ( in de drievoudige betekenis: hier doorheen leest;
hier doorleest; hierdoor léést), wordt beloond en is dan misschien bezwaard en
gekwetst, maar toch ook gesterkt en getroost.
Dagboek van een dichter is een onmisbare, moedige, leerzame getuigenis… Het is
een proeve van intense verbondenheid van identiteit en roeping… Het mag dan
misschien niet de sluitsteen zijn van Nolens’ oeuvre, het is toch zeker een
cruciale steunbeer of een stevig fundament. En ja, misschien is het wel de
drempel die je moet overschrijden om de ruimte, de sfeer van de dichter Nolens te betreden.
Leonard Nolens
Dagboek van een dichter 1979-2007
Querido, Amsterdam, 2009
1059 p. / € 40
