Ternauwernood een jaar na Bennett Millers film Capote, over de Amerikaanse schrijver Truman Capote en diens schrijven van In Cold Blood, maakte Douglas Mc Grath Infamous, over de Amerikaanse schrijver Truman Capote en diens schrijven van In Cold Blood. Dubbelop, denk je, maar niets is minder waar: dit zijn twee verschillende films. Toch is vergelijken onvermijdelijk. Infamous heeft een grotere diepgang dan Capote, dat zich nadrukkelijker op de feiten toespitst.
Infamous doet dat ook, maar is daarbovenop een intelligent onderzoek naar de grenzen tussen werkelijkheidsniveaus. Tegenover de brutale realiteit van de moorden en de executies (‘met vier kogels worden uiteindelijk zes mensen vermoord’, schrijft Capote) staan het boek en de film om haar te fictionaliseren, verteerbaarder te maken. Dat onderzoek, dat Infamous is, gebeurt bijvoorbeeld door middel van de (tegelijk geacteerde én realistisch lijkende) interviews waarmee enkele protagonisten eventjes het niveau van fictionaliteit waarop ze zich bevinden verlaten en een extra laag aanbrengen. (Waar de film gaat over een journalist die, in de werkelijkheid, de interviewtechniek heeft toegepast op mensen die hem iets konden vertellen over een maar al te realistische moord en over de werkelijk levende en werkelijk geëxecuteerde daders, daar doet de regisseur van de film, in zijn fictie, hetzelfde met zijn personages, ten einde ons iets te laten zien over de schrijver die écht heeft bestaan.)
Eveneens op de scheidslijn tussen fictie en werkelijkheid bevindt zich het gegeven dat de werkelijkheid het schrijven van het boek, en dus ook de fictie, heeft gestuurd: de daders worden opgepakt nadat Capote aan zijn ‘verslag’ is begonnen, waardoor hij zijn hele opzet moet aanpassen, en dan duurt het nog een paar jaar vooraleer ze worden terechtgesteld. Ook die spanning moet hij ‘verwerken’. Bovendien heeft het halfliteraire artefact In Cold Blood een fatale invloed uitgeoefend op het reële leven van zijn schrijver. Al die verwikkelingen tussen werkelijkheid en fictie sluiten natuurlijk perfect aan bij de problematiek die Capote zelf opwierp door met In Cold Blood de zogenaamde non-fiction novel uit te vinden, een op werkelijke feiten gebaseerde reportage, gefictionaliseerd met literaire stijlmiddelen. Zoals uiteindelijk ook Infamous een non-fiction film is: gebaseerd op 'echte' feiten, maar uitdrukkelijk aangedikt en op smaak gebracht met trucs uit de oude fictiedoos. Het medium film alleen al werkt in hoge mate fictionaliserend. Vanaf het ogenblik dat er een camera wordt gevoerd, een beeld wordt scherpgesteld of gecadreerd, een dialoog geregisseerd, is de kwalificatie 'realisme' moeilijk vol te houden.
Het thema van het over elkaar schuiven van, het wegvallen van de grenzen tussen fictie en realiteit is overigens hoogst actueel, dat hoeft geen betoog: docudrama’s, verkleuterde berichtgeving, reële precisiebombardementen die als computergames worden weergegeven, reality tv, enzovoort.
Infamous heeft ook qua psychologie een grotere diepgang dan Capote. De film toont overtuigend aan dat moordenaar en schrijver vanuit hetzelfde motief zijn vertrokken – en dus wat dat betreft in moreel opzicht elkaar nauwelijks ontlopen. Beiden werden als kind en als homoseksueel vernederd. Beiden proberen in de kunst, in het creëren van schoonheid, hun gram te halen: Perry met zijn gitaar en tekeningen, Truman met een vorm van schrijven waarmee hij het puur journalistieke wil overstijgen.
De misdaad die Perry Smith begaat, is fysiek en gruwelijk – maar ook Capote zelf gaat niet vrijuit. Hij liegt zijn vriend, die Perry voor hem na talrijke gevangenisbezoeken is geworden, voor; er ontstaat een vermenging tussen zijn ambitie en zijn gevoel. Het schrijven van In Cold Blood dijt uit tot een gruwelijk mengsel van sensatiezucht, steile ambitie, onverantwoordelijkheid en homo-erotische waaghalzerij… En in dat mengsel is het op de duur niet meer duidelijk waar de waarheid (de trouw ten aanzien van Perry) ophoudt en de leugen (het verraad) begint.
Ik denk dat Douglas Mc Grath het met zijn film Infamous uiteindelijk daarover heeft willen hebben. Hoe de werkelijkheid niet zomaar in te dijken valt en in hoge mate doordrongen is van irrationele drijfveren, hoe de gekwetste mens daar amechtig strategieën tegen in stelling brengt: een boek, een liedje (denk aan de beginscène van de film, waar een zangeres in een nachtclub haar publiek op sleeptouw neemt met een levenslied), een executie (top- of dieptepunt van duidelijkheid), een film, ‘de waarheid’, verhalen.
