notitie 420
WAT ANDEREN OVER MIJ DENKEN
Gerard Walschap heeft zijn in het begin van de jaren zeventig
geschreven
Autobiografie van mijn vader bij leven nooit laten
publiceren. Het boek verscheen postuum, pas nadat dochter Carla het
manuscript in haar vaders nalatenschap had aangetroffen. Biograaf Jos
Borré merkt wijs op dat het ‘een precaire onderneming blijft je
vader te portretteren en jezelf te beschrijven zoals je vermoedt dat
hij je zag’. Uiteraard moest ik denken, toch bij het eerste deel
van dit citaat, aan mijn eigen autobiografische onderneming waarbij
ik, in het binnenkort te verschijnen vierde deel, een uitgebreid
hoofdstuk aan mijn vader wijd. (Hoe hij over mij dacht, daar heb ik,
hoe graag ik het ook zou weten, het raden naar.) Maar ik dacht ook,
en dan vooral met betrekking tot het tweede deel van het citaat, aan
Een ander leven van Bart Moeyaert. En dan kan ik niet anders
dan het betreuren dat Moeyaert de wijze raad van Jos Borré
waarschijnlijk niet heeft gelezen maar zeker ook niet in acht heeft
genomen. En dan niet alleen als het over zijn vader gaat: Moeyaert is
zeer begaan met hoe zowat iedereen van enig literair belang met wie
hij ooit in aanraking is gekomen over hem denkt.
Het achterplat en de geruchten die ik al heb opgevangen proberen aan
te geven dat
Een ander leven niet alleen over Bart Moeyaert
zelf gaat maar ook over zijn moeder. Dat is zeker waar, maar de
hoeveelheid woorden die Moeyaert aan zijn vader besteedt mogen dan al
veel geringer in aantal zijn, op de een of andere manier komt vader
Moeyaert toch harder, scherper en duidelijker naar voren. Als de
dwarsbomer van zoonliefs ambities, maar vooral als een man die de
geaardheid van zijn zoon uitdrukkelijk verwerpt, toch zeker in eerste
instantie – later zegt hij, volgens de zoon op weinig overtuigende
wijze, er ‘geen enkel probleem’ mee te hebben. Neen, deze man
komt niet fraai uit dit grotendeels impliciete portret naar voren.
Gelukkig vergeet Bart Moeyaert niet te melden dat hij, wanneer zijn
vader is overleden, in diens nalatenschap een doos met mappen
aantreft waarin zeer minutieus alle knipsels en documenten zijn
bijgehouden waarin de literaire successen van de jongste zoon aan bod
komen.
In Een ander leven zoekt Moeyaert voortdurend in de mening van
anderen zelfbevestiging. Heeft hij dan aan al die prijzen die hij tot
nu toe heeft vergaard – een indrukwekkend palmares! – niet genoeg
om overtuigd te zijn van zijn eigenwaarde? Blijkbaar niet.
Voortdurend citeert hij anderen die het over hem hebben. Altijd in
positieve zin welteverstaan. Het gaat zeer vaak om figuren die
belangrijk zijn geweest voor de ontwikkeling van deze bijzonder
succesvolle literaire carrière. Hoe hoger het aanzien van die
figuren, hoe beter natuurlijk: Moeyaert noteert en etaleert de lof
van onder meer Judith Herzberg, Anthony Horowitz en Aidan Chambers.
Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat hier een lucht hangt van
zelfbewieroking. Dit op zichzelf gerichte perspectief irriteert en
wordt op den duur zelfs gênant. Moeyaert slaagt er in elk geval niet
in om de wijze raad op te volgen die hij zichzelf geeft (bij het
bijhouden van een ‘cultureel dagboek’, een opdracht van Lieven
Tavernier, leraar Nederlands aan de Sint-Lucashumaniora te Gent): ‘ik
probeer uit de buurt van mijn navel te blijven’ (223).
Deze vaststelling stemt me in elk geval niet gunstig genoeg om de
vaak krakkemikkige stijl en taal waarin dit boek is geschreven er
voor lief bij te nemen. Ik probeer alvast de les ter harte te nemen
en doordrongen te zijn van het besef dat het autobiografische
schrijven altijd het gevaar inhoudt zelfingenomen over te komen,
zeker dat schrijven in onvoldoende mate wordt gekenmerkt door
literaire kwaliteit.
Jos Borré, Gerard Walschap. Een biografie, 2013
Bart
Moeyaert, Een ander leven, 2024
