notitie 419
HET ACTEREN GEACTEERD
Het is waar omdat er voor onze wereld geen tweede bedrijf is. Wat zich nu afspeelt, speelt zich nu af en er is geen tweede kans. Ook niet in de kunst, lijkt deze film te zeggen.
Daarover gaat Le deuxième acte. Het klinkt topzwaar en dat is het ook. Maar Quentin Dupieux levert wel een sobere, zeer humoristische maar tegelijkertijd ook intrieste prachtfilm af.
Le deuxième acte is geen dijenkletser of visueel spektakel. Liefhebbers van cinematografische hoogstandjes en geweld moeten vrede nemen met de naar verluidt langste tracking shot uit de wereldfilmgeschiedenis, een bloedneus en wat verbaal spervuur. Ja, u voelt mij al aankomen: dit is zo’n typisch Franse praatfilm voor intellectuele cinefielen!
Daar zorgen de fenomenale acteerprestaties van Léa Seydoux, Vincent Lindon, Louis Garrel, Raphaël Quenard en Manuel Guillot voor. En uiteraard is er ook het thema van de film. De inhoud, zeg maar, want jawel, Quentin Dupieux heeft het ergens over.
Le deuxième acte gaat over film in het bijzonder en fictie, of de verhouding tussen fictie en waarheid, in het algemeen. De acteurs wisselen voortdurend van register: ze spelen de rol die het script hun voorschrijft, en dan spelen ze zogezegd zichzelf, waarbij ze het over het maken van deze film hebben en zich soms zelfs rechtstreeks tot de camera of de geluidsman richten. Ze spelen dus dat ze spelen. Ze acteren het acteren – waarbij dat dubbelop acteren natuurlijk zelf ook weer een acteren is. Waarna ze weer naar hun rol terugkeren. Uiteraard staan de passages waarin ze ‘uit hun rol vallen’ ook in het script. De film wordt een dolgedraaide spiegeling en weerspiegeling waarbij de acteurs (en de filmmaker) hun eigen activiteit kritisch tegen het licht houden. Het virtuoze wisselen van registers zorgt voor hilarische momenten.
Dupieux stelt de vraag: hoe nog cinema maken in een tijd waarin woke, fake truth en artificiële intelligentie regeren? De film bestaat hoofdzakelijk uit gesprekken. Het verhaal is met opzet uitermate dun en ongeloofwaardig: hier is het Dupieux duidelijk niet om te doen. In de slotdialoog tussen David (Louis Garrel) en Florence (Léa Seydoux) zegt David dat hij eindelijk het licht heeft gezien: de werkelijkheid is niet zoals we gewoon zijn te denken de werkelijkheid maar fictie, en fictie is de werkelijkheid. Onze dromen en fantasieën, de kunst, muziek, literatuur en uiteraard ook film zijn werkelijker dan wat wij voor de werkelijkheid houden. Enkel als je het zo bekijkt, is het leven zoals het nu is leefbaar. Florence verwerpt deze filosofie: ‘La réalité est la réalité. Point final.’ We zitten op de Titanic en het orkest speelt tot het samen met de boot in de golven ten onder gaat. Daar moeten we het mee doen, iets anders hebben we niet.
Point final. Het zijn de laatste woorden van de film. Wat volgt is een woordeloze, schrijnende, gitzwarte epiloog waarin de zogezegde figurant Stéphane (Manuel Guillot), uitbater van het in the middle of nowhere gelegen, ‘Le deuxième acte’ genaamde restaurant (‘ouvert 7/7’), het hele gewicht van de film op zijn schouders laadt.
Quentin Dupieux, Le deuxième acte (2024)
