IN DE WAARHEID LEVEN 3/5
De leugen regeert. Letterlijk ‘regeert’, want de leugen heeft ook de politiek aangetast. Het ouderwetse staatsmanschap, dat zich – in de beste gevallen – nog liet leiden door een wereldbeeld dat nog enigszins op de lange termijn mikte, is irrelevant geworden nu in steeds meer landen incompetentie, kortzichtige hebzucht, ongebreideld machtsstreven, narcisme en machogedrag blijkbaar hoger worden aangeslagen dan integriteit en dienstbaarheid in functie van het hogere ideaal.
Hoewel, ouderwets staatsmanschap? Op 27 april hoorde ik de 86-jarige Willy Claes in ‘Touché’ op Radio 1 een licht werpen op de kwestie of er in de politiek in de waarheid kan worden geleefd. De vraag of hij dan nooit heeft gelogen als politicus beantwoordde hij als volgt – en ik citeer uit het hoofd: ‘Ik versteek u niet dat ik dat niet kan bevestigen. Maar liegen is niet hetzelfde als niet de hele waarheid vertellen.’
Maar terug naar de veranderde zeden in de politiek. De kwalijkste wereldleiders hebben lak aan waarheid. Ze zeggen tout et n’importe quoi. Nadat ze de oppositie monddood hebben gemaakt door de media te commercialiseren, door de cultuur door middel van subsidiëring aan banden te leggen, door de sociale media te controleren via een entente met big tech, door universiteiten het zwijgen op te leggen, door het sociaal weefsel en het middenveld af te breken en door een algemene sfeer van anti-intellectualisme te faciliteren, rekenen ze – heel slim – op de veralgemeende domheid en kritiekloosheid om hun persoonlijke doelstellingen te realiseren.
Waarbij ik me afvraag wat die persoonlijke doelstellingen kunnen zijn voor machtige mannen van middelbare of nog iets meer gevorderde leeftijd die al alle macht en rijkdom in handen hebben: Bolsonaro, Orban, Trump, Javier Milei, Poetin, Netanyahu, Kagame, Xi Jinping, Kim Jong-Un et tutti quanti. Ik denk dat zij vooral door angst voor de dood worden gedreven. Ja, ik denk dat al die meestal blanke en raar gecoiffeerde mannen weigeren hun nakende dood onder ogen te zien. Ze liegen zichzelf daarover voor – en ze meten zich het recht toe om die leugen in hun beleid te veralgemenen.
Dat beleid neigt – in elk van die gevallen – tot een dictatoriaal totalitarisme. Die raar gecoiffeerde oude blanke mannen hebben lak aan wetgeving en justitie. Dat laatste begint met rechters ‘activistisch’ te noemen en mondt uit in het botweg negeren van gerechtelijke uitspraken. Op 17 april 2025 citeert mijn krant de fascismekenner Timothy Snyder, die onomwonden zegt: ‘In de VS heerst er staatsterreur.’ (Laat dat woord, ‘staatsterreur’, goed doordringen.)
