DEBOOT FIETST
Ik ben zelf bij gelegenheid een solitaire fietsreiziger en kijk dus alleen al uit solidaire overwegingen naar het VRT-televisieprogramma Met de wind mee waarin mijn 41-jarige provinciegenoot Wouter Deboot per met camera’s uitgeruste trekfiets door de Balkan trekt. Hij laat zijn traject dicteren door de weergoden: elke dag fietst hij ongeveer 100 kilometer met de wind in de rug naar een vooraf niet vastgelegde bestemming. Althans, dat is wat hij ons doet geloven. Zoals hij ons ook al dan niet in de waan brengt dat hij zijn reis werkelijk alléén maakt. Want geef toe, 100 kilometer per dag afwerken op vaak zeer geaccidenteerd terrein, en ondertussen nog wat mooie plaatjes schieten van een voorbijbollende Wouter Deboot, en bovendien ook nog al fietsend een panoramische landschapsbeelden schietende drone besturen – dat lijkt me toch onwaarschijnlijk. Laat staan dat je ook nog eens afspraken maakt met mensen langs de weg met wie je interessante gesprekjes kunt voeren. Om nog maar te zwijgen van het zoeken en/of vooraf reserveren van eet- en slaapplaatsen.
Maar goed, Wouter doet het ons allemaal geloven en het is misschien niet onmogelijk – dus stap ik gewillig mee in zijn verhaal. Ik heb de volledige eerste jaargang bekeken, en alle tot nu toe al vrijgegeven afleveringen van de tweede jaargang. Om maar te zeggen: ik ben fan, en al ruimschoots voorbij het punt dat ik het belangrijk vind om te weten of Wouter mij nu al dan niet bij de neus neemt. Ik vind zijn programma ondertussen om heel andere redenen dan enkel cyclistische keitof, en het zal me worst wezen of hij daar werkelijk helemaal alleen voor heeft gezorgd dan wel of er een peloton van redacteurs, contactpersonen, cameralieden en klanktechnici achter hem aan fietst.
De belangrijkste reden waarom ik dit programma aanbeveel, is de toon waarmee Wouter zijn ervaringen en ontmoetingen met ons, kijkers, deelt. Het fietsen zelf blijkt daarbij maar een kapstok. Er wordt niet met sportieve prestaties of technische peripetieën of meteorologische omstandigheden uitgepakt – behalve dan misschien die ene keer, maar toen was het ook werkelijk relevant, dat Wouter over een ondergesneeuwde bergpas moest en pas een gat in de nacht op zijn bestemming aankwam, dat was heroïsch! Neen, wat we te zien krijgen is alles bij elkaar een aansporing om genuanceerd, neutraal, onbevooroordeeld, onbevangen, open en ondernemend te reizen, om werkelijk de ontmoeting aan te gaan met onbekende en dus onbeminde mensen in andere culturen. Dat leidt in dit programma tot merkwaardige, grappige en soms ook ontroerende televisiemomenten.
Ik geef twee voorbeelden.
In aflevering X komt Wouter aan in Slavonski Brod, Kroatië. Hij wist het niet op voorhand (of hij doet ons dat geloven), maar Slavonski Brod is de stad waar zijn ‘jeugdidool’ Josip Weber in 1964 geboren werd. Weber scoorde in het begin van de jaren negentig, toen in zijn land de oorlog woedde, een karrenvracht doelpunten voor Cercle Brugge, werd tot Belg genaturaliseerd en trad als Rode Duivel aan op het WK 1994 in de Verenigde Staten. Waar hij een glansrol vervulde, de liefhebbers zullen zich nog wel de achtste finale herinneren. Wikipedia: ‘Vroeg in de tweede helft was er een controversieel moment: bij een 3-1 stand voor Duitsland werd aanvaller Josip Weber onreglementair gestopt door Thomas Helmer, maar de Zwitserse scheidsrechter Kurt Röthlisberger zag er geen strafschop in.’ Het blijft een pijnlijke herinnering, maar ik dwaal af. Waar ik het wou over hebben was Wouter Deboot, die in Slavonski Brod ‘ontdekt’ (?) dat Weber daarvandaan komt, die ‘te weten komt’ (?) dat Webers weduwe na tien jaar Brugge (‘de gelukkigste jaren van haar leven’, zegt ze later in de aflevering), naar daar is teruggekeerd en er nog steeds woont, en die daarbovenop nog eens mag langsgaan bij deze zeer charmante Irena Strinic. Dat ‘onverwachte’ (?) bezoek mondt uit in een mooi, respectvol en niet overgesentimentaliseerd gesprek, dat mij erg ontroerde, op een goede manier.
Het tweede voorbeeld komt uit aflevering 5. Wouter bezoekt een orthodox klooster, schijnbaar toevallig: hij is geïntrigeerd door een wegwijzer. Nu weet ik zelf dat je als fietsreiziger niet geneigd bent om omwegen te maken, en al zeker niet om iets te gaan bezoeken dat boven op een berg ligt – maar goed, daar gaat het niet om. Waar het wel om gaat, is de reportage die Wouter uit dat klooster meeneemt. Die evoceert heel goed de geslotenheid, de vreemde sfeer die er hangt, en wat daar werkelijk gebeurt. Er lopen nogal verfrommelde jongemannen rond, die duidelijk geen monnik zijn. Blijkt dat het tot inkeer gekomen of gewoon van de straat opgeraapte drugverslaafden zijn, die hier door de monniken worden geholpen. Wouter wordt min of meer aan het lijntje gehouden door een gastenbroeder die hem omstandig de geschiedenis van het klooster vertelt, maar ondertussen ziet hij – en filmt hij ook, wellicht clandestien (?) – hoe aan de andere kant van het zaaltje een andere monnik een van die jongemannen bepotelt. Een andere woord vind ik niet meteen: het gaat om aanrakingen die veel verder gaan dan een vriendschappelijke hand op de schouder, neen, de aanrakingen zijn duidelijk seksueel getint. We zien ook dat de jongeman verlegen is, en blijkbaar niet in staat om zich aan deze aanslag op zijn eerbaarheid te onttrekken. Dit is duidelijk een àndere kant van deze op het eerste gezicht caritatief georiënteerde instelling. Het mooie is nu dat Wouter hierop geen commentaar levert. Toch niet uitdrukkelijk, maar wel onrechtstreeks: wanneer hij zich, in datzelfde klooster, in zijn gastenkamer terugtrekt, sluit hij zijn deur af met een ironisch gemompelde ‘Je weet maar nooit.’
En zo brengt Wouter Deboot uit de Balkan niet alleen visuele impressies mee en feiten uit de recente geschiedenis (Srbrenica, Sarajevo, Kosovo…), maar ook ontmoetingen met merkwaardige mensen, die hij met respect, empathie en een onnadrukkelijke kritische zin benadert. Bravo voor deze toptelevisiemaker!
https://www.vrt.be/vrtmax/a-z/met-de-wind-mee/2/met-de-wind-mee-s2a1/